Bierbeek: de Ruisbroekmolen in beweging

Hoe werkt de oude watermolen?

In het beheersplan van de Ruisbroekmolen in Bierbeek vind je alles wat je moet weten over zowel de buiten- als binnenkant van de moleninstallatie. Hoe zit het vanbinnen met al die tandwielen, hijstoestanden en maalstenen? De as van het waterrad komt binnen door een gat in de muur van de ‘maalvloer’. In die ruimte wordt de horizontale kracht met een indrukwekkend gietijzeren ‘maalwiel’ met 84 houten tanden omgezet in een een verticale kracht die een as laat draaien die door het plafond gaat naar de ‘steenzolder’. Daar staan - links en rechts van de as in een ronde houten bekisting - twee ‘steenkoppels’. Ieder koppel bestaat uit twee zware ronde molenstenen waarvan de onderste vastligt en de bovenste draait met een houten trechter van boven om de graankorrels te storten. Met kunstig uitgesneden gleuven in de stenen wordt het graan gemalen en netjes naar buiten geduwd zodat het meel kan worden opgevangen. Om die stenen te laten draaien zijn er opnieuw enkele ferme tandwielen nodig. Om ze voor onderhoud te kunnen optillen staat er een zware houten ‘galg’. Achter en tussen de maalstenen staat een tandwielsysteem met een heel groot riemwiel. Dat diende vanaf 1910 om te kunnen malen met een dieselmotor, later een elektromotor in tijden van weinig water. De band waarmee dat grote wiel werd aangedreven hangt er nog zowat aan. Op deze verdieping staat ook een ‘haverpletter’ dat is een toestel om haver in stukjes te breken voordat het tussen de maalstenen terecht komt. Boven de steenzolder is nog de ‘luizolder’. Daar is alweer een systeem van tandwielen waarmee de molenaar met touwen en kettingen zakken graan en andere zaken kan ophijsen of laten zakken naar behoefte. Er moet nog heel wat gebeuren voordat dit allemaal weer werkt maar ondertussen moet je maar eens even gaan kijken of mijn uitleg zo ongeveer klopt (op p.81 van het beheersplan staat een zeer overzichtelijke tekening). Morgen nog een laatste bijdrage over de toekomst van de Ruisbroekmolen.